ΕΠΙΠΑΡΟΔΟΣ και 2ο ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ (στίχοι 576-1219)

ΕΠΙΠΑΡΟΔΟΣ

Ο Χορός των γυναικών πληροφορήθηκε ότι ο Μενέλαος ζει και, ολόχαρος, εισέρχεται για δεύτερη φορά στην ορχήστρα για να ανακοινώσει τα ευχάριστα νέα.

Θέματα:

1.      Χαρμόσυνο κλίμα που πιθανότητα αποδίδεται από τα μέλη του Χορού με κινήσεις και κραυγές χαράς.

2.      Απανωτές άρσεις των δεδομένων που καθιστούσαν αδιέξοδη τη θέση της Ελένης ( …ο Μενέλαος δεν…, ….δεν τον…, …δεν έφτασεν…). Γεννιέται η ελπίδα.

2^ο ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

1η σκηνή (στίχοι 588-658)  Ο ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΣΥΝΑΝΤΑ ΕΝΑ … ΦΑΝΤΑΣΜΑ

Υποενότητες

Η Ελένη ανακοινώνει τα ευχάριστα νέα για τον άνδρα της. Τρόμος στη θέα του ζητιάνου. Εκείνος παραδέχεται την ομοιότητα, εκείνη αναγνωρίζει πρώτη το σύζυγο. Ο Μενέλαος, εγκλωβισμένος στην πλάνη, αρνείται το προφανές. Η ηρωίδα σε απόγνωση.

Θέματα:

 Στίχος 588: Πάλι ξανάρχομαι στον τάφο ετούτον. Η Ελένη επιστρέφει στο άσυλό της, τον τάφο του Πρωτέα, αποφασισμένη πλέον, μετά τα νέα που έλαβε από τη Θεονόη, να μην επιτρέψει στο Θεοκλύμενο να την αγγίξει. Αυτή τη φορά η ελπίδα να τη σώσει ο άντρας της είναι ουσιαστική. Αισθάνεται ότι είναι πολύ κοντά στη σωτηρία.

Στίχοι 590-600: Χαρά και σύγχυση. Λόγια και έργα που παραπέμπουν στα καμώματα ερωτευμένης νεαρής γυναίκας. Η Ελένη αποκαλύπτει μπροστά στους θεατές την ψυχή της. Μιλά τη γλώσσα της αγάπης. Αυτή η Ελένη, (τόσο ερωτευμένη με τον άνδρα της, τόσο πιστή) απέχει έτη φωτός από την Ελένη της Τροίας και του ομηρικού μύθου. Χαρακτηριστικότερος όλων ο στίχος Πότε θα ‘ρθείς, που τόσο λαχταρώ να σ’  αντικρίσω;

Τραγική ειρωνεία: στίχος 599. Αγνοεί ότι ο Μενέλαος βρίσκεται δίπλα της, κρυμμένος πίσω από τον τάφο του Πρωτέα.

Δραματική οικονομία: Η αμέλειά της να ρωτήσει αν θα σωθεί τελικά ο άνδρας της (από τον Θεοκλύμενο) εξυπηρετεί το σχέδιο του ποιητή για τη συνέχεια της πλοκής (δυσκολία αναγνώρισης και τεχνητή επιβράδυνση).

Πολλές σκηνοθετικές οδηγίες (τρυφερά λόγια, «Αα, ποιος είναι αυτός;…», «..με όψη αγριεμένη…», «…με κυνηγά…», «…μ’  εμποδίζει να πάω …», κ.λ.π.)

Στίχοι 602-658: Τεχνητή επιβράδυνση. Η πολυαναμενόμενη αναγνώριση των συζύγων καθυστερεί εσκεμμένα από τον ποιητή. Έτσι η αγωνία κορυφώνεται.

Στίχος 616: Η «φορεσιά» του ξένου οδηγεί την Ελένη στην ιδέα του κακού. Η αντίθεση είναι vs φαίνεσθαι καθορίζει την εξέλιξη του δράματος.  Πώς συμβαίνει αυτό;

Στίχος 622: Η κραυγή της αναγνώρισης.

 Η Ελένη αναγνωρίζει πρώτη το Μενέλαο κάτω απ’ τα κουρέλια. Γιατί, κατά την άποψή σας, ξεπερνά τόσο γρήγορα το εμπόδιο του φορέματος;

 Εκείνος, εγκλωβισμένος στην πλάνη του, παρατηρεί την φοβερή ομοιότητα, αλλά δεν προχωρεί ούτε βήμα παραπέρα. Είναι τελικά αφελής ή δικαιολογείται η προσκόλλησή του αυτή στα φαινόμενα; Ποια στάση θα κρατούσε οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος στη θέση του;

 Στιχομυθία: Απόλυτα δικαιολογημένη διότι η ένταση έχει ανέβει κατακόρυφα, οι δύο ήρωες κυνηγούν ο ένας τον άλλον ενώ ταυτόχρονα προσπαθούν να καταλάβουν τι συμβαίνει. Οι ερωτήσεις πέφτουν βροχή. Η Ελένη προσπαθεί να πείσει τον άνδρα της ότι αυτή είναι η πραγματική γυναίκα του και η άλλη ένα είδωλο. Ο Μενέλαος, λογικά σκεπτόμενος, δεν αποδέχεται μια τέτοια υπερφυσική αλήθεια.

Τραγική ειρωνεία: Στίχοι 621, 625, 631, 637, 639, 643. Γενικά, στα λόγια του Μενέλαου ως το στίχο 643 υπάρχει τραγική ειρωνεία, αφού εμμένει σε μια επιφανειακή ομοιότητα της γυναίκας μπροστά του με τη σύζυγό του. Αρνείται την αλήθεια που γνωρίζουν οι θεατές.

Στίχοι 644-652: Η έννοια του ειδώλου παρουσιάζεται και επανέρχεται εξαντλητικά από τον ποιητή.

Στίχος 655: Ο Μενέλαος αρνείται να δεχτεί πως ο πόλεμος στην Τροία ήταν μάταιος. Τι σημαίνει για έναν πολεμιστή η ακύρωση του αγώνα του, η αποκάλυψη ότι ξόδεψε πολλά χρόνια απ’  τη ζωή του πολεμώντας, ότι σκότωσε αθώους, ότι κατέστρεψε χώρες, έχασε συντρόφους αγαπημένους, γιατί τον εξαπάτησαν και τον έσυραν σε έναν πόλεμο χωρίς σκοπό;

Με τα τελευταία λόγια της Ελένης (στίχοι 656-658) η ατμόσφαιρα βαραίνει. Οι θεατές θλίβονται για το αδιέξοδο και αδημονούν για τη συνέχεια.